Markt doet afkoopsommen stijgen

Quod erat demonstrandum. Voorspelde ik in mijn vorige posting over royale afkoopregelingen al dat de bestuurders van de noodlijdende zorgaanbieder Zorgbalans vermoedelijk binnen afzienbare termijn een gouden handdruk krijgen, amper enkele dagen later is die voorspelling bewaarheid geworden.
De thuiszorgorganisatie uit Haarlem leed vorig jaar 9 miljoen euro verlies, maar zag tezelfdertijd kans om 1,4 miljoen euro uit te geven aan afkoopsommen en extra salarissen van drie vertrekkende bestuurders. Hoewel ze al in 2006 vertrokken kregen ze over (bijna) geheel 2007 salaris uitbetaald. Daarnaast hoestte Zorgbalans in 2007 bijna 1 miljoen aan ontslagvergoedingen op.
Zoals Zorgvisie-redacteur Bart Kiers terecht opmerkt in zijn blog zijn deze praktijken de doodsteek voor het imago van de sector. Het is natuurlijk volstrekt ongeloofwaardig om over geldgebrek en lage tarieven te klagen, zoals recentelijk Sensire en Thuiszorg Groningen middels een patiëntenstop deden, terwijl falende bestuurders via de achterdeur met tassen vol geld naar buiten stappen. Let wel: tassen vol gemeenschapsgeld bestemd voor zorgdoeleinden.
Ten langen leste ondergraaft de graaierigheid van bestuurders niet alleen het imago van de thuiszorg, maar het hele solidariteitsbeginsel. Waarom zouden we nog langer 12 procent AWBZ-premie betalen als daar geen zorg voor wordt geleverd, maar douceurtjes voor falende bestuurders van worden uitgedeeld?
Ook in de Verenigde Staten ontstaat met enige regelmaat ophef over de beloning van zorgbestuurders. Wat te denken van Bill McGuire van zorgverzekeraar United Health, die ondanks een royaal jaarsalaris van 120 miljoen dollar bij zijn gedwongen vertrek 1,5 miljard (sic) aan aandelen meenam.
Amerikaanse toestanden? Wacht maar tot straks het verbod op winst is opgedoekt en externe financiers steeds dieper de zorg zijn binnengedrongen. Dan ligt niemand in Nederland meer wakker ligt van een afkoopsom van een paar ton.

Gouden handdruk toont failliet zorggovernance

Het is een even treurig als inmiddels bekend verschijnsel: gouden handdrukken voor falende zorgbestuurders. De rol van Rupsje-Nooit-Genoeg kwam deze week voor rekening van bestuursvoorzitter Gerard Tanke van Amsterdam Thuiszorg. Bij zijn recente vertrek mocht hij een douceurtje van ruim zes ton incasseren plus een volledig jaarsalaris van nog eens twee ton. En omdat vertrouwen niet te voet gaat, mag Tanke tot volgend jaar in een lease-auto van de zaak rijden.
Een royale beloning voor een aperte bestuurlijke wanprestatie. Als gevolg van mismanagement, het inhuren van dure adviseurs en onverantwoorde investeringen in digitaal speelgoed, draaide Amsterdam Thuiszorg onder Tanke’s leiding miljoenenverliezen.
Nu is het makkelijk om de zoveelste litanie af te steken over de graaicultuur onder zorgbestuurders. Ook dringen zich als vanzelf cynische grappen op; hoe groter de puinhoop die de bestuurder veroorzaakt, hoe hoger het afbreukrisico, dus hoe hoger de afkoopsom. Een goed voorbeeld hiervan is Tanke’s collega Bart Visser. De oud-Icare topman kreeg bij vertrek bijna een miljoen euro mee. Een beloning voor, naar nu blijkt, duistere zaakjes. Visser verdween een paar weken geleden zelfs de cel in op verdenking van zwendel, waarmee hij volgens het OM nog eens 1,3 miljoen euro toucheerde.
Maar als de luxe afvloeiingsregelingen een ding bewijzen dan is het toch vooral het failliet van het toezichtsysteem in de zorg. Naar voorbeeld van het bedrijfsleven kent de zorg sinds enkele jaren een governance-model, waarbij bestuurders worden gecontroleerd door een interne raad van toezicht. Bij de Amsterdam Thuiszorg probeerde die raad van toezicht enkele jaren geleden Tanke al op een zijspoor te zetten. Tevergeefs. Niet zo vreemd, als bedacht wordt dat diezelfde raad van toezicht even te voor goedkeuring had verleend aan een royale loon annex afvloeiingsregeling. Om dan meteen weer zo’n “topper” aan de dijk te moeten zetten, doet de geloofwaardigheid van een raad van toezicht geen goed, zeker niet als dit gepaard gaat met een enorme hap uit een al bijna failliete boedel. Daarbij laten sommige toezichthouders zich de hoge beloning van bestuurders maar wat graag aanleunen. Die zien ze namelijk terug in de eigen honorering. Wat te denken van Zorgbalans in Haarlem en omstreken. De zorgaanbieder lijdt al twee jaar grote verliezen, maar de toezichthouders hebben een opslag van 50 tot 100 procent gekregen. Zodoende verdient de voorzitter van de RvT voor een paar avondjes vergaderen twaalfduizend euro per jaar. Niet vreemd opkijken dus als straks de bestuursvoorzitter ook tonnen op zijn “zorgbalans” mag bijschrijven.

Bouwmiljarden AWBZ voorlopig in de ijskast

Voor ouderen en gehandicapten komt Sinterklaas vroeg dit jaar. Dankzij een presentje van staatssecretaris Bussemaker van 2,7 miljard euro hoeven ze hun dagen binnenkort niet langer op naargeestige meerpersoons slaapzalen te slijten. Maar zoals Zorgvisie-redacteur Krista Kroon in haar weblog terecht opmerkt is dit in feite een sigaar uit eigen doos. De afschaffing van meerpersoons kamers betreft oude beleidsvoornemens bekostigt met een dito budget.
Bovendien is het maar zeer de vraag of instellingen in de ouderen- en gehandicaptenzorg het royale gebaar zullen aannemen. Want waar Bussemaker met de ene hand kwistig strooit, zet de andere hand een stevige rem op iedere bouwimpuls.

Als het aan de staatssecretaris ligt wordt het bouwregime in de AWBZ in navolging van de curatieve sector de komende jaren geliberaliseerd. Dit betekent dat bouwende instellingen niet langer hun bouwkosten automatisch vergoed krijgen, maar dat ze die kosten moeten verdisconteren in de prijzen. Misschien niet eens zo’n slecht idee, ware het niet dat de beleidsmakers zoiets als een overgangsregime vergeten zijn. De ervaringen in de curatieve zorg leren in ieder geval dat instellingen die onder het oude regime met gegarandeerde bouwkosten zijn gaan bouwen nu de rekening thuis krijgen. En die loopt zo in de papieren dat sommige ziekenhuizen zelfs vrezen voor hun voortbestaan.

In een typisch Haagse reflex heeft minister Klink een commissie aan het werk gezet, die gaat bepalen of en zo ja in welke vorm er een compensatieregeling komt. Dat de commissie Havermans aan deze opdracht een hele kluif heeft, is te lezen in een eerdere posting op dit blog. Dit rekensommetje is echter niets vergeleken met de cijferbrij die een compensatieregeling in de AWBZ met zich brengt. In de curatieve zorg is slechts een klein dozijn instellingen tussen de wal en het schip beland door de liberalisering van het bouwregime, in de ouderen- en gehandicaptenzorg zijn dat er straks mogelijk honderden.

Afgeschrikt door de ervaringen in de curatieve zorg zullen de meeste instellingen met bouwplannen zich waarschijnlijk niet laten verleiden door de zak met geld die Bussemaker de sector nu voorhoudt. Veiliger is het om te wachten tot de gevolgen van de liberalisering van het bouwregime zijn uitgekristalliseerd. Dit betekent dat de eerste concrete stappen om meerpersoons kamers te vervangen niet eerder dan na 2012 genomen zullen worden. De meerpersoons kamers worden afgeschaft, dus leve de meerpersoons kamers!